AI staat op het punt om onze manier van werken fundamenteel te veranderen. Als ondernemer voel je de druk om hier iets mee te doen. Maar hoe pak je dat aan? Ga je direct all-in? Of wacht je nog even af?
Het goede nieuws: we hebben dit eerder meegemaakt. De opkomst van het internet, de introductie van smartphones, de verschuiving naar cloud computing… Al die technologische revoluties brachten hun eigen uitdagingen met zich mee, maar volgden ook een verrassend voorspelbaar patroon.
In dit artikel deel ik vier belangrijke lessen uit het verleden. Lessen die je nu kunt gebruiken om slimme keuzes te maken rond AI en andere opkomende technologieën. Want waarom zou je dezelfde fouten maken die andere ondernemers twintig jaar geleden al maakten?
Les 1: timing is alles
Elke nieuwe technologie doorloopt dezelfde cyclus, die bijvoorbeeld ook in de Gartner Hype Cycle wordt beschreven. De kunst is om precies op het juiste moment in die cyclus in te stappen. Ga je te vroeg ‘all-in’, dan verbrand je onnodig geld en energie. Je moet dan nog te veel zelf uitvinden en de kans dat je project mislukt is groot. Wacht je te lang, dan mis je de kans om voorop te lopen.
Zo ziet de Gartner Hype Cycle eruit
Fase 1: Innovation Trigger
Het begint met een technologische doorbraak die veel aandacht krijgt. De media duikt erop en de eerste showcases verschijnen. Er ontstaat veel enthousiasme over de mogelijkheden, ook al zijn er nog nauwelijks bruikbare toepassingen.
Fase 2: Peak of Inflated Expectations
De verwachtingen groeien nog verder. Investeerders stappen in en de meest innovatieve bedrijven lanceren de eerste projecten, met het idee dat de technologie al hun problemen gaat oplossen.
Fase 3: Trough of Disillusionment
Dan volgt de onvermijdelijke teleurstelling. De eerste implementaties vallen tegen, projecten mislukken en investeringen leveren niet het gewenste resultaat op. Media-aandacht neemt af en veel bedrijven haken af. Dit is het dal van desillusie.
Fase 4: Slope of Enlightenment
Maar juist na deze teleurstelling wordt het interessant. Organisaties die doorzetten, ontdekken hoe ze de technologie écht waardevol kunnen inzetten. De verwachtingen worden realistischer en de technologie zelf wordt volwassener.
Fase 5: Plateau of Productivity
Uiteindelijk bereikt de technologie een stabiel niveau van volwassenheid. De voordelen zijn duidelijk aangetoond en breed geaccepteerd. Implementatie wordt minder risicovol en steeds meer organisaties stappen in.
AI bevindt zich momenteel op een interessant punt
AI lijkt zich momenteel in de ‘Trough of Disillusionment’ te bevinden. De eerste grote projecten zijn gelanceerd en hebben de torenhoge verwachtingen niet waargemaakt. Maar ondertussen begrijpen we wél veel beter welke problemen AI kan oplossen en waar de grenzen liggen. En ook de tools worden steeds volwassener. Als we naar deze cycle kijken, dan komt er nu waarschijnlijk een periode van gezonde, stabiele groei aan. Een periode waarin bedrijven echt waarde gaan creëren met AI. En dat is meestal hét moment om in te stappen.
Les 2: koppel nieuwe technologie altijd aan je bedrijfsdoelstellingen
Veel bedrijven omarmen nieuwe technologie omdat ‘iedereen het doet’. Dat zagen we bij de opkomst van de eerste websites en apps en we zien het nu weer bij AI. Het leidt vaak tot dure implementaties die achteraf moeilijk te verantwoorden zijn. Er zijn in het verleden miljoenen verbrand aan tools en systemen die geen duidelijk doel dienden.
Waarom wil ik deze technologie implementeren?
Die vraag wil je jezelf altijd stellen. Blijf doorvragen tot je uitkomt bij concrete bedrijfsdoelstellingen. Wil je meer omzet maken? Je kosten beperken? Risico’s beter managen? Of vooroplopen ten opzichte van concurrenten? Draagt de technologie niet bij aan een concrete bedrijfsdoelstelling? Dan is de kans groot dat je investeert in een oplossing zonder probleem.
Maak je doelstellingen meetbaar
Maak je doelstellingen concreet en meetbaar. Bepaal vooraf hoe je gaat beoordelen of de implementatie succesvol is. Bijvoorbeeld: over één jaar willen we 30% minder tijd kwijt zijn aan rapportages. Of: de tijd waarin we klantvragen beantwoorden moet worden gehalveerd.
Evalueer vooral ook de neveneffecten
Doelstellingen zijn belangrijk om richting te geven, maar ga je ze evalueren? Staar je dan vooral niet blind op je vooraf gestelde doelstellingen en KPI’s. Innovatie leidt je altijd naar onverwachte plekken en soms zijn de onverwachte neveneffecten nog waardevoller dan je oorspronkelijke doelen.
Les 3: weerstand hoort erbij
Als je innoveert, krijg je weerstand. Dat is een wetmatigheid. Toen de eerste webshops werden gebouwd, klonk het: “Dit gaat nooit werken, mensen willen producten kunnen aanraken.” Bij de introductie van smartphones was er ongeloof: “Mensen gaan echt geen e-mails typen op zo’n klein schermpje, en al helemaal niet op zo’n touchscreen zonder plastic toetsjes.”
En deze weerstand komt niet alleen van buitenaf. Ook binnen je eigen organisatie en zelfs in je eigen hoofd zul je twijfels tegenkomen. Dat is normaal en hoort bij het proces.
Hoe ga je om met weerstand?
Je moet een dikke huid hebben als innovator. Accepteer dat je niet iedereen meekrijgt. Focus je op de early adopters, de mensen die van nature open staan voor vernieuwing.
Gebruik weerstand ook als feedback. Niet om je plannen los te laten, maar om ze aan te scherpen. Welke zorgen leven er? Hoe kun je die wegnemen? Soms leiden juist de kritische vragen tot een betere implementatie.
De grootste fout die je kunt maken
Het ergste wat je kunt doen is wachten tot alle weerstand verdwenen is. Want op dat moment ben je te laat. En de negatieve effecten van te laat zijn, zijn veel groter dan de risico’s van op tijd beginnen.
Weerstand hoort bij innovatie. Zie het als een natuurlijk onderdeel van het proces. En bedenk: als niemand kritisch is op je plannen, zijn ze misschien niet vernieuwend genoeg.
Les 4: Voorkom een trial-and-error-aanpak
Zeker binnen het MKB zie ik dat bedrijven vaak innoveren met een trial-and-error-aanpak. Ze proberen verschillende tools uit, kijken wat werkt en wat niet. Maar komt technologie aan je primaire bedrijfsprocessen (en bij échte innovatie gebeurt dat)? Dan is trial leuk, maar error absoluut onwenselijk. In dat geval wil je gebruikmaken van een gedegen, strategische aanpak.
Begin met een langetermijnvisie
Start met het formuleren van een duidelijke langetermijnvisie. Waar wil je over vijf jaar staan? Misschien wil je dat AI dan een groot deel van je financiële processen heeft overgenomen. Of dat je data-analyses volledig geautomatiseerd zijn.
Sla piketpaaltjes naar je doel
Werk vervolgens terug naar het heden door piketpaaltjes te slaan. Concrete tussendoelen die je helpen om stap voor stap naar je einddoel toe te werken. Bijvoorbeeld: over één jaar hebben we alle financiële data in één centrale omgeving verzameld. Over twee jaar zijn onze standaard rapportages geautomatiseerd. En over drie jaar voert AI de eerste analyses uit.
Wees flexibel, maar houd koers
Natuurlijk loopt het in de praktijk vaak anders dan je vooraf bedenkt. Misschien behaal je sommige doelen niet, terwijl je onderweg onverwachte kansen ontdekt. Dat is niet erg. Het belangrijkste is dat je structureel bezig bent met innovatie en dat je steeds weet waar je naartoe werkt.
Aan de slag
De geschiedenis van technologische revoluties is duidelijk: niet de sterkste bedrijven overleven, maar de bedrijven die zich het beste aanpassen. Begin daarom vandaag nog met het maken van jouw plan. Want de toekomst komt sneller dan je denkt.
